Giriş
Bal qədim zamanlardan qidalandırıcı dəyəri və müalicəvi xüsusiyyətlərinə görə yüksək qiymətləndirilir. Lakin təbii məhsula olan tələbat artdıqca, saxta bal nümunələrinin də sayı çoxalıb – hətta supermarketlərdə belə bu məhsullara rast gəlmək mümkündür.
Araşdırmalara görə, bazarda olan balın 30–50%-i saxtadır. Bəs bu niyə baş verir? Hansı saxtalaşdırma üsulları mövcuddur və təbii balı necə tanımaq olar? Gəlin araşdıraq.
Bal niyə saxtalaşdırılır?
Balın saxtalaşdırılmasının əsas səbəbləri:
💰 Təbii balın baha olması. İstehsalçılar maya dəyərini azaltmaq üçün bala ucuz qatqılar əlavə edirlər.
📈 Yüksək tələbat. Təbii bal azdır, amma alıcı sayı artır.
🔍 Yoxlama çətinliyi. Laboratoriya analizi olmadan saxtanı aşkar etmək çətindir.
💡 Fakt: Təkcə ucuz bal deyil, manuka və akasiya kimi elit növlər də saxtalaşdırılır.
Balın saxtalaşdırılma üsulları hansılardır?
1. Şəkər siropu ilə qarışdırmaq
🚫 Ən çox rast gəlinən üsul – qarğıdalı və ya çuğundur siropunun əlavə olunmasıdır.
🔍 Necə tanımalı? Belə bal çox duru, həddindən artıq şirin olur və çiçək ətri hiss olunmur.
💡 Fakt: 2018-ci ildə ABŞ-da aparılan testlər göstərib ki, idxal edilən balın 27%-i sirop qarışığıdır.
2. Un və nişasta qatmaq
🚫 Bəzi saxta ballara nişasta, un və ya jelatin əlavə olunur ki, bal daha qatı görünsün.
🔍 Necə tanımalı? Bala bir neçə damcı yod əlavə edin — qaralarsa, içində nişasta var.
3. Tərkibinə təbaşir və ya gips qatmaq
🚫 Ucuz saxtalaşdırmalarda həcmi artırmaq üçün təbaşir və gips kimi maddələrdən istifadə olunur.
🔍 Necə tanımalı? Balı suda həll edin və sirkə əlavə edin — köpüklənmə olarsa, təbaşir var deməkdir.
4. Balın qızdırılması və yenidən emalı
🚫 Bəzi istehsalçılar köhnə balı qızdırıb yenidən qablaşdırırlar ki, təzə görünsün.
🔍 Necə tanımalı? Belə balın ətri olmur və çox gec kristallaşır.
💡 Fakt: Təbii bal (akasiya və qaratikan balı istisna olmaqla) bir neçə ay ərzində kristallaşmalıdır.
5. Tamamilə süni bal
🚫 Bəzi hallarda bal tamamilə süni şəkildə — siroplar, aromatlar və boyalarla hazırlanır.
🔍 Necə tanımalı? Belə bal suda çöküntüsüz həll olur və dadı süni, monoton olur.
💡 Fakt: Çində kütləvi şəkildə şəkər siropundan “bal” istehsal olunur və sonra bu məhsul “təbii” adı ilə ixrac edilir.
Saxta baldan necə qorunmalı?
✅ Yalnız tanınmış arıçılardan alın. Ən yaxşısı — balı birbaşa arıxanadan və ya tanıdığınız satıcılardan almaqdır.
✅ Qiymətə diqqət yetirin. Təbii bal ucuz ola bilməz.
✅ Tərkibi yoxlayın. Etiketdə yalnız “bal” yazılmalıdır — əlavə qatqılar olmamalıdır.
✅ Ev testləri aparın. Balın axıcılığını, suda həllini, yod və sirkə ilə reaksiyasını yoxlayın.
✅ Etiketi oxuyun. Təbii bal GOST-a uyğun olmalı və ya keyfiyyət sertifikatı ilə təsdiqlənməlidir.
Nəticə
Bal — ən çox saxtalaşdırılan məhsullardan biridir və bu cür saxta nümunələrə hətta mağazalarda rast gəlmək olar. Fırıldaqdan qorunmaq üçün saxtalaşdırma üsullarını tanımaq, keyfiyyəti yoxlamağı bacarmaq və yalnız etibarlı mənbələrdən bal almaq vacibdir.
📢 Bəs siz heç saxta balla qarşılaşmısınız? Onun təbii olub-olmadığını necə yoxlayırsınız? Təcrübənizi şərhlərdə bizimlə paylaşın! 🐝🍯
