Giriş
Niyə bir bal 10 AZN-ə, digəri isə 50 AZN və ya daha baha satılır? Ucuz bal alanda, biz şəkər siropu ilə qarışdırılmış və ya süni məhsul almaq riski ilə üzləşirik, amma baha balın da keyfiyyətinə zəmanət yoxdur.
Bəs biz nəyə görə pul ödəyirik? Bahalı və ucuz bal arasındakı fərq nədədir və necə həqiqi təbii bal seçmək olar? Gəlin araşdıraq.
Faktor 1: Tərkib və təbiliyi
1. Bahalı bal (premium, nadir növlər)
✔ 100% təbii, qatqısız.
✔ Fermentlər, amin turşuları və mikroelementlərlə zəngindir.
✔ Ekoloji cəhətdən təmiz bölgələrdə istehsal olunur.
✔ Yavaş kristallaşır və ya xüsusi struktura malikdir (məsələn, şabalıd balı uzun müddət duru qalır).
💡 Nümunələr:
✔ Dağ balı (Azərbaycan – Zaqatala, Qax, Oğuz) – unikal iqlimi ilə mineral baxımından zəngindir.
✔ Şabalıd balı – nadirliyi və faydalı xüsusiyyətlərinə görə dəyərlidir.
✔ Ana südü ilə qarışıq bal – əlavə bioaktiv maddələr ehtiva edir.
✔ Manuka (Yeni Zelandiya) – güclü antiseptik tərkibi ilə seçilir.
2. Ucuz bal (kütləvi istehsal, qatqılı)
✔ Tez-tez şəkər siropu ilə qarışdırılır və ya nişasta ehtiva edir.
✔ Qızdırılmış olur, faydalı maddələr itirilir.
✔ Plastik qabda, sertifikatsız satılır.
✔ Tez kristallaşır (əgər şəkər əlavə olunubsa) və ya ümumiyyətlə kristallaşmır (əgər qızdırılıbsa).
💡 Ucuz bal necə saxtalaşdırılır?
🔹 Şəkər siropu əlavə edilir (bal həddindən artıq şirin olur).
🔹 Nişasta və ya təbaşir qatılır (yod və sirkə ilə yoxlanılır).
🔹 60°C-yə qədər qızdırılır (fermentləri öldürür, balı durulaşdırır).
Faktor 2: Dad və aroma
🔹 Bahalı bal – mürəkkəb, zəngin dad, bəzən yüngül acılıq və ya turşməzəlik olur. Uzunmüddətli dad qalığı.
🔹 Ucuz bal – həddindən artıq şirin, birrəngli dad, şəkər siropunu xatırladır.
🔹 Bahalı bal – zəngin, çiçək, ot və hətta ədviyyat notlu ətri olur.
🔹 Ucuz bal – zəif və ya çox şirin qoxu.
💡 Tövsiyə: Əgər bal karameldən gələn qoxuya bənzəyirsə – deməli, o, qızdırılıb!
Faktor 3: Konsistensiya və kristallaşma
✅ Bahalı təbii bal:
✔ Qatı, yapışqan, tökülərkən “sap” yaradır.
✔ Zamanla təbii şəkildə kristallaşır (akasiya və qaratikan balı istisna olmaqla).
✔ Şəkər halında – xırda dənəcikli və ya kremvari quruluşa malikdir.
❌ Ucuz bal:
✔ Həddindən artıq duru (ya qızdırılıb, ya da qatqı var).
✔ Əgər kristallaşıbsa, iri kristallar yaradır – bu, şəkər əlavə olunmasının göstəricisidir.
💡 Yoxlama üsulu:
1 çay qaşığı balı ilıq suya əlavə edin:
✅ Təbii bal əvvəlcə dibə çökür, sonra yavaş-yavaş həll olur.
❌ Saxta bal dərhal, sirop kimi həll olur.
Faktor 4: Qablaşdırma və etiket
✔ Bahalı bal – əsasən şüşə bankalarda satılır, region, növ və yığım tarixi göstərilir.
✔ Ucuz bal – plastikdə olur, mənşə və sertifikatlar yoxdur.
💡 Tövsiyə: Azərbaycanda keyfiyyətli bal adətən 500 q və 1 kq-lıq şüşə bankalarda region göstəricisi ilə satılır.
Faktor 5: Bal haradan alınır?
✔ Bahalı bal – daha çox arıxanalardan, fermer bazarlarından və ixtisaslaşmış mağazalardan alınır.
✔ Ucuz bal – supermarketlərdə, təsadüfi satıcılarda, arıxana məlumatı olmayanlardan alınır.
💡 Fakt: Bakıda keçirilən bal yarmarkasında yerli arıçılardan sertifikatlı Azərbaycan balı tapmaq mümkündür.
Brendə görə artıq pul verməmək üçün nə etməli?
Bahalı bal həmişə ən yaxşı demək deyil. Bəzən qiymət marketinq, gözəl qablaşdırma və ya nadir növə görə artırılır.
✅ Keyfiyyətli balı münasib qiymətə necə seçmək olar?
✔ Yalnız etibarlı arıçılardan alın.
✔ Tərkibi yoxlayın (qatqısız olmalıdır).
✔ Ətrinə, teksturasına, kristallaşmasına etibar edin.
✔ Evdə balın təbiiliyini yoxlayan testlərdən istifadə edin.
Nəticə
Bahalı və ucuz bal arasındakı fərq — keyfiyyət, təbilik və mənşəyə bağlıdır. Bahalı bal adətən nadir növlər və ya əlçatmaz bölgələrdən olur, ucuz bal isə çox vaxt qatqılı və ya qızdırılmış olur. Artıq pul ödəməmək üçün balı etibarlı istehsalçılardan alın və dadı, ətri və konsistensiyasına diqqət yetirin.
📢 Bəs siz hansı balı üstün tutursunuz — dağ balı, şabalıd, çökə? Haradan alırsınız? Şərhlərdə paylaşın! 🐝🍯
